Relatie onderwijs-onderzoek-dienstverlening

Vanuit de beschrijving van de doelen is er een weldoordachte leerlijn opgebouwd waarbij onderzoeksvaardigheden in elke opleidingsfase aan de orde zijn

Feedbackrapport thematische kwaliteitsbewaking, PBA Verpleegkunde, maart 2016

Hieronder lichten we toe:

Binnen UCLL zijn onderwijs, onderzoek en dienstverlening onlosmakelijk met elkaar verbonden en voeden, ondersteunen, inspireren en versterken elkaar: we spreken dan ook van de vervlechting tussen onderzoek-dienstverlening en onderwijs (VODO). Het gaat om het streven naar permanente innovatie van de onderwijspraktijk, het praktijkgericht onderzoek en de dienstverlening en dit in nauwe relatie tot en samenwerking met het werkveld en de kennisinstellingen.

Zoals aangegeven in 2.2 Hogeschool voor en door Moving Minds, vormt het Moving Minds DNA het richtinggevend referentiekader om onze studenten op te leiden tot Moving Minds. Zowel in de bouwstenen als de ontwerpprincipes van onze onderwijsvisie staat VODO centraal.

Eén van de bouwstenen waartoe we studenten willen opleiden, is probleemoplossend/onderzoekend vermogen. Initieel werd deze bouwsteen enkel geformuleerd als onderzoekend vermogen aangezien UCLL toen enkel bachelor- en banaba-opleidingen inrichtte. Recent hertaalden we deze bouwsteen naar de huidige formulering opdat deze ook geldt voor onze graduaatsopleidingen. Het gaat dan om het vermogen om authentieke vragen of uitdagingen uit de beroepscontext methodisch te beantwoorden zodat ze leiden tot relevante en creatieve oplossingen, verbeteringen en/of kennis. Dit betekent dat studenten een groeiproces doormaken in de ontwikkeling van informatie-, onderzoeks- en dienstverleningscompetenties. Deze competenties maken deel uit van de evaluatie van de student. Al onze studenten komen tot probleemoplossend vermogen, professionele bachelor studenten komen tot onderzoekend vermogen.
Eén van de ontwerpprincipes om ons onderwijs vorm te geven, is onderzoekend en/of dienstverlenend leren. Onderzoekend leren is een vorm van onderwijs waarbij studenten onderzoeksvragen (leren) formuleren en deze trachten te beantwoorden volgens de principes van wetenschappelijk onderzoek. Dienstverlenend leren is een onderwijsvorm waarbij studenten activiteiten doen die de maatschappij vooruithelpen. Het gaat om leren op basis van contact en dienstbaarheid aan de gemeenschap.
Een belangrijk voorbeeld hiervan binnen UCLL is Service Learning. Al onze studenten kunnen aan dienstverlenend leren doen, enkel onze professionele bachelors doen aan onderzoekend leren.

Ook in het Moving Minds profiel voor lectoren expliciteren we dat medewerkers innovatieve netwerkers zijn die gericht zijn op vernieuwing, verbetering en/of ontwikkeling van de opleiding samen met het team en het brede professionele netwerk er rond. Ze zoeken naar diverse vormen van samenwerking met het werkveld en toetsen hun onderwijspraktijk af aan nieuwe ontwikkelingen. Ze nemen samen met anderen (teams, professioneel netwerk) verantwoordelijkheid op voor verbetering en innovatie van de beroepspraktijk / vakgebied zowel in de hogeschool als daarbuiten en gaan hierbij creatief en probleemoplossend te werk. Als inspirerende professionals kennen ze de ‘state of the art’ van het inhoudelijk domein van opleidingsonderdelen waarin ze betrokken zijn en actualiseren eigen kennis.

De UCLL-Mobiusring dient als beeld voor VODO@UCLL en toont de verschillende entiteiten en actoren in onze hogeschool die elkaar telkens weer opnieuw versterken. De ring draait pas als de verschillende actoren afgestemd zijn en op elkaar inhaken.

Sinds Moving Forward kiest UCLL voor drie gelijkwaardige clusters met een eigen beleidsteam (Onderwijs & Studenten, Research & Expertise en Ondersteuning). Deze clusters zorgen voor kwaliteitsvolle ondersteuning van de opleidingen vanuit de specifieke expertises rond onderwijs en/of studenten en onderzoek en dienstverlening (bv. projectadviseurs ondersteunen bij het uitwerken van projectaanvragen voor verschillende subsidiekanalen (waaronder ook voorsprongfondsdossiers, Erasmus + projecten, …), een adviseur valorisatie ondersteunt valorisatietrajecten, management assistenten ondersteunen op vlak van onderzoeksadministratie, …).

De opleidingen staan centraal. Ze zijn zelf verantwoordelijk om het onderwijs- en studentenbeleid van hun opleiding te bepalen, binnen de beleidskaders van UCLL, en geven mee input voor het UCLL-beleid. De opleidingen worden georganiseerd in vijf programma's en worden aangestuurd door een programmadirecteur. Aangezien deze programmadirecteurs lid zijn van het Directieteam, krijgt het onderwijs hierin een centrale plaats. Onderzoek en dienstverlening werd sinds Moving Forward een aparte entiteit (R&E) zowel financieel als beleidsmatig, opdat het nog aan kracht en zichtbaarheid kon winnen. Door het als aparte entiteit te organiseren, kon R&E een motor worden voor innovatie, zowel intern als extern. Op die manier realiseren we een sterkere gerichtheid op de buitenwereld waardoor we gerichter kunnen inspelen op regionale prioriteiten, sterkere netwerken kunnen uitbouwen en aan gerichte expertise-opbouw kunnen doen waardoor we een extra meerwaarde realiseren voor onze opleidingen en studenten. Sinds Moving Forward is via de directeur R&E ook deze cluster vertegenwoordigd in het Directieteam. Het is in het samenspel van de twee clusters O&S en R&E dat VODO, in samenwerking met het werkveld, concreet vorm krijgt. Het samenspel van deze twee clusters kan nog systematischer, willen we het VODO-verhaal krachtiger maken (zie verder).

UCLL formuleerde negen visiedomeinen. Zowel voor onderwijs, als voor onderzoek en dienstverlening staat VODO centraal in onze visie:

'Opleiden tot Moving Minds': “Opleidingen steunen en voeden de nieuwsgierigheid, de onderzoekende en kritische geest, de leergierigheid en de creativiteit van studenten".
'Samen kennis creëren en delen': "We integreren praktijkgericht onderzoek in het onderwijs. Op deze wijze geven we studenten de onderzoekende attitude en nieuwsgierigheid van een Moving Mind mee. We zetten in op onderzoek en dienstverlening gericht op duurzame innovatie en op maatschappelijk relevante output voor de (EU)regio én voor de wereld".

Deze visie wordt geconcretiseerd door middel van een aantal doelstellingen onder de strategische prioriteiten 'succesverhalen stimuleren' en 'regionaal co-creëren':

Om deze visie en strategische prioriteiten te realiseren, zijn zowel in de beleidsplannen van de domeinen O&S en R&E als in tal van beleidsplannen van de opleidingen doelstellingen en acties opgenomen rond VODO en hoe dit het aanbod van levenslang leren voedt.

In overeenstemming met de Vlaamse Kwalificatiestructuur (VKS) leiden we al onze graduaatsstudenten op tot probleemoplossend vermogen. Onze professionele bachelor studenten leiden we op tot onderzoekend vermogen. Vertrekkend van de visie op het beroep waartoe men opleidt en hoe men de beroepspraktijk kan verbeteren, bepalen opleidingen welke visie op onderzoek en dienstverlening men dient te hanteren. In een tweede stap bepalen opleidingen welke attitude, vaardigheden en kennis studenten nodig hebben om dit te realiseren. Als derde stap bepalen ze op welke wijze dit alles best aangeboden wordt in de opleiding.

Hieronder geven we voor elk programma één voorbeeld van hoe probleemoplossend/onderzoekend vermogen onderdeel is van de leerresultaten waarnaar opleidingen toewerken én één voorbeeld van hoe opleidingen hun curriculum en onderwijsleeromgeving inrichten om studenten op te leiden volgens het ontwerpprincipe onderzoekend of dienstverlenend leren.

De PBA Vroedkunde expliciteert in haar visie dat de vroedvrouw evidence-based werkt. In haar leerresultaten staat voorop dat afgestudeerden evidence-based zorg verlenen door het integreren van nieuwe wetenschappelijke inzichten en door participatie aan praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek. Concrete doelstellingen waaraan gewerkt wordt, zijn: in staan zijn om aan de hand van de onderzoekscyclus een antwoord te formuleren op afgebakende problemen, reflecteren en handelen vanuit evidence based midwifery practice, meewerken aan registratie van gegevens die als doel hebben de perinatale zorgverlening te optimaliseren, meewerken aan wetenschappelijke onderzoeksprojecten die als doel hebben de perinatale zorgverlening te optimaliseren.
De PBA Orthopedagogie formuleert in haar visie het belang van een onderzoekende houding. In haar opleidingsspecifieke leerresultaten staat voorop dat de afgestudeerden hun (ortho)(ped)agogisch handelen bijsturen aan de hand van kritische zelfreflectie, actuele inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en regionale, nationale, Europese en internationale evoluties.
De PBA Chemie formuleert in haar visie o.a. dat afgestudeerden in staat zijn tot wetenschappelijk verantwoord handelen en medeverantwoordelijkheid opnemen bij toegepast wetenschappelijk onderzoek en dit alles binnen een internationale context. Probleemoplossend/onderzoekend vermogen komt terug in verschillende leerresultaten: de afgestudeerde zoekt doelgericht wetenschappelijke en (bio-)chemisch-technische informatie op, evalueert en verwerkt deze en refereert correct naar de geraadpleegde bronnen; de afgestudeerde levert een actieve bijdrage tot het praktisch realiseren van wetenschappelijk onderzoek. Hij gaat hierbij projectmatig, methodisch en probleemoplossend tewerk: hij noteert, verwerkt en interpreteert analyse- en onderzoeksresultaten op een kritische wijze.
De Banaba Meertalig onderwijs expliciteert in haar visie dat ze studenten wil opleiden tot leraars als onderzoekers en vernieuwers van meertalige praktijk. Dit komt tot uiting in volgende domeinsspecifieke leerresultaten: afgestudeerden reflecteren kritisch over hun lespraktijk volgens de didactische principes van CLIL (Content and Language Integrated Learning), taalversterkend onderwijs of vroeg vreemdetalenonderwijs. Op basis van eigen ervaringen en elders geziene best practices blijven zij hun didactische aanpak aanpassen en versterken. Zij nemen deel aan het maatschappelijk debat over meertaligheid door zich blijvend te informeren betreffende wetenschappelijk onderzoek rond meertalig onderwijs, door onderzoeksvragen te formuleren rond de praktijk van meertalig onderwijs en door de resultaten van (eigen of elders gevoerd) onderzoek concreet toe te passen binnen de eigen lespraktijk en hierover nuttige feedback te verschaffen.
Eén van de domeinspecifieke leerresultaten van de opleiding PBA Organisatie en Management is: zelfstandig vanuit een concrete vraagstelling planmatig relevante gegevens opzoeken, kritisch analyseren, selecteren en verwerken (evalueren, synthetiseren, rapporteren en presenteren). De opleiding formuleerde op basis hiervan in haar competentieprofiel voor alle afstudeerrichtingen: 'je hebt een kritische onderzoekende houding'. Concrete doelstellingen waaraan gewerkt wordt, zijn o.a.: je definieert en analyseert autonoom een situatie, vraagstuk of probleem vanuit verschillende invalshoeken; je verzamelt, analyseert, interpreteert en evalueert autonoom wetenschappelijke en contextgebonden kwalitatieve en kwantitatieve data; je formuleert een (complex) probleem tot een onderzoeksvraag met deelvragen; je bouwt een kwaliteitsvolle redenering op o.b.v. kwaliteitsvolle bronnen en argumenten.

De PBA Voedings- en Dieetkunde heeft een leerlijn ‘Evidence based handelen’. Studenten leren een onderzoekende houding aan te nemen, te reflecteren over de eigen leerprocessen en over de kwaliteit van het professioneel handelen met het oog op systematische en duurzame verbetering. Deze leerlijn wordt ondersteund door het expertisecentrum Health Innovation.
Binnen het graduaat Sociaal-cultureel Werk (Limburg) omvat de leerlijn ‘werkplekleren in de realistische arbeidssituatie’ opleidingsonderdelen die voorbereiden op de onderdompeling op de werkvloer én die middelen aanreiken om de opgedane werkervaring te verdiepen en te verankeren. Binnen deze leerlijn werken studenten elk semester aan een geïntegreerde praktijkopdracht (GIPO) waarbij studenten met een praktijkvraag aan de slag gaan en het geleerde uit de andere opleidingsonderdelen moeten integreren. In GIPO 4 ontwikkelen studenten een project gelinkt aan een maatschappelijke uitdaging op een werkplek. Ze werken de verschillende fasen van het projectmatig werken uit en passen deze toe in een projectplan, ze formuleren doelstellingen voor een sleutelactiviteit, werken deze verder uit en voeren de activiteit uit. Tot slot formuleren ze belangrijke lessen uit de uitvoering van een project en aanbevelingen naar de werkplek.
Alle studenten van de PBA Toegepaste Informatica doen aan dienstverlenend leren in kader van het opleidingsonderdeel IT & Society.
Service-learning verbindt leerinhouden en maatschappelijk engagement met elkaar. De student gaat een maatschappelijk engagement aan, reflecteert daarover en leert zo op persoonlijk en vakinhoudelijk vlak. De opleiding werkt samen met organisaties die de toekomstige IT’ers voor 20 uur mee willen in zetten in hun dagelijkse werking rond het onderwerp van digitale inclusie.
In de PBA Lager Onderwijs (Diest) komt het onderzoekend vermogen tot uiting in het opleidingsonderdeel Profilering, dat samen met de eindstage de bachelorproef vormt. De student kiest uit een aantal onderzoeksthema's en gaat aan de slag binnen een professionele leergemeenschap van studenten en de profileringsbegeleider. Binnen dit onderzoeksthema formuleert de student een eigen onderzoeksvraag. Hij beantwoordt de onderzoeksvraag door de onderzoekscyclus te doorlopen en praktijkervaringen op te doen. De student heeft zijn traject zelf in handen en neemt verantwoordelijkheid op voor het eigen leertraject alsook voor de samenwerking binnen de professionele leergemeenschap.
In de PBA Human Resources Management is een leerlijn HRM-technics & research waarin studenten heel toepassingsgericht leren hoe ze HRM-data kunnen verzamelen en vooral gebruiken. De kers op de taart van deze leerlijn wordt het 'organisatieproject' waarin studenten voor een probleem/situatie op hun stagebedrijf een antwoord formuleren, inclusief het doorlopen van een onderzoekscyclus met een paper en ook een product (bv. een tool, een folder, ...). Wat ze leren, sluit aan bij wat in het werkveld van hen wordt verwacht als onderzoekende professional. Ook in andere opleidingsonderdelen leren ze probleemoplossend werken, bv. in projectmanagement leren ze op een systematische, doelgerichte manier te werken; in ethiek en diversiteit schrijven ze een paper, ze gebruiken hiervoor vaardigheden die ze in bv. professionele communicatie hebben geleerd.

De opleidingen kunnen voor de uitbouw hiervan terecht voor ondersteuning bij hun partners Onderwijs. Er zijn ook ondersteunende instrumenten en tools ter beschikking, zoals een stappenplan voor studenten die onderzoek uitvoeren, met bijhorend draaiboek voor lectoren om hen een overzicht te bieden van verschillende juridische, wettelijke en ethische aspecten waarmee rekening gehouden moet worden wanneer studenten onderzoek uitvoeren. Vanuit de leercentra zetten hogeschoolbrede experten rond informatievaardigheden acties op ter versterking van onderzoekend vermogen (bv. gastcolleges van medewerkers uit de leercentra in enkele opleidingsonderdelen rond informatie-vaardigheden, hogeschoolbreed opleidingsaanbod informatievaardigheden voor personeel op intranet UCLL, Toledo-community Media Go rond informatie- en onderzoeksvaardigheden).

Om studenten te begeleiden in het verwerven van dit onderzoekend/probleemoplossend vermogen heeft elke opleiding een team van onderzoekscompetente lectoren (zie profiel lector). In vacatures en bij aanwerving is er aandacht voor de onderzoekscompetenties van lectoren. Tevens is er binnen het interne professionalisering een aanbod rond het versterken van onderzoekscompetenties.

Van bij de eerste denkoefeningen over de nieuwe organisatiestructuur, vormde de verbinding tussen de cluster R&E en de cluster Onderwijs & Studenten een bijzonder aandachtspunt. Om die reden werden van bij aanvang enkele zaken geïnstalleerd om de samenwerking tussen opleidingen en R&E te faciliteren.

Zoals reeds aangegeven in de realisaties van strategische prioriteit 2, werd de eerste jaren na Moving Forward vooral ingezet op een versterking van de eigen werking van R&E. Eén aspect hiervan betrof de uitwerking van duidelijke flows en procedures. Deze werden steeds opgesteld met een heterogene werkgroep (waarin ook opleidingen vertegenwoordigd waren) en bevatten inhoudelijk elementen om VODO te versterken. Bijvoorbeeld:

In het valorisatiebeleid van R&E is expliciet aandacht voor valorisatie in het eigen onderwijs.
Systematisch afstemming tussen de opleidingsverantwoordelijken en de verantwoordelijke van de expertisecentra bij opdrachtverdeling van lectoren en toewijzing van onderzoeks- en dienstverleningsopdrachten.
Het intern reglement voor de toewijzing van PWO-middelen (middelen voor Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek) expliciteert dat we investeren in onderzoeksprojecten die ook een nauwe relatie hebben met het onderwijs via de bijdrage aan onderwijsactiviteiten, de professionalisering van docenten en (mogelijks toekomstige) curriculumvernieuwing. Elk PWO-project beschrijft bij indiening reeds op welke manier de output gevaloriseerd zal worden met hierbij expliciet aandacht voor de valorisatie binnen de hogeschool. De valorisatiemogelijkheden vormen een belangrijk beoordelingscriterium. Tot slot maken opleidingsverantwoordelijken deel uit van de beoordelingscommissies voor deze projecten.
Alle navormingen en studiedagen, ook die geïnitieerd vanuit het onderwijs, worden beheerd door dienst R&E. Een duidelijke flow, waarin systematisch afstemming tussen onderwijs en R&E voorzien is, met hands-on ondersteuning bij de effectieve uitvoering en evaluatie van de navorming, garandeert een kwaliteitsvol aanbod.
De Business Developers, die in elk expertisecentrum actief zijn, ondersteunen bedrijven, organisaties en instellingen bij het definiëren van vraag- en probleemstellingen en verkennen op welke manier UCLL hierop een antwoord kan bieden. Hierin worden verschillende niveaus van samenwerking voorgesteld, waarin ook steeds het aanbod gedaan wordt om met studenten samen te werken.

In onze missie stellen we dat onderwijs, praktijkgericht onderzoek en dienstverlening een krachtig en creatief samenspel zijn tussen studenten, medewerkers, werkveld en samenleving. Zoals reeds aangegeven in de reflectie over onze organisatie is het net in het systematisch samenspel van de clusters Onderwijs en Studenten en R&E dat we nog stappen te zetten hebben om gezamenlijk het VODO-verhaal te realiseren. Dit neemt niet weg dat door R&E als aparte entiteit te structureren de kracht en zichtbaarheid ervan vergroot is en volop ingezet is op een versterking van de eigen werking. Momenteel is R&E een sterke entiteit geworden die de decretale opdracht rond praktijkgericht onderzoek en maatschappelijke dienstverlening realiseert. Deze versterking van R&E versterkt ook ons onderwijs. Hieronder geven we enkele good practices :

De focusgerichte werking van R&E resulteerde in expertise-opbouw. Deze expertise wordt ingezet in functie van ons onderwijs. Enkele voorbeelden:

Experts ingezet in uitwerking van nieuw onderwijsaanbod, bijvoorbeeld:
- Experts betrokken bij uitwerking van dossiers Macrodoelmatigheid en Toets Nieuwe Opleidingen.
- Nieuwe post-graduaten ingericht op basis van opgebouwde expertise, bv. post-graduaat ICT-coördinator, post-graduaat hulpverlening bij kindermishandeling.
- Nieuwe keuzetrajecten ingericht op basis van opgebouwde expertise, bv. keuzetraject Creative Media Management (binnen PBA Bedrijfsmanagement).
Experts ingezet ter versterking van bestaande opleidingen, bijvoorbeeld:
- Experts van R&E nemen deel aan de expertenpanels in kader van thematische kwaliteitsbewaking. Een onderzoeker van Inclusive Society nam bijvoorbeeld deel aan het expertenpanel rond 'Inclusief hoger onderwijs', een onderzoeker van Education & Development aan het expertenpanel rond 'Evalueren in balans' en een andere onderzoeker van dit expertisecentrum aan het expertenpanel rond 'Hybride leren'.
- We gaven al aan dat de lectoren met een gedeelde aanstelling zorgen voor doorstroom van opgebouwde kennis naar de eigen opleiding. De opgebouwde expertise komt bovendien ook in andere opleidingen terecht via gastcolleges of volwaardige opleidingsonderdelen op basis van de opgebouwde expertise, bijvoorbeeld:
  - Onderzoekers van Resilient People gebruiken hun expertise om via Katvis for students studenten van de PBA Orthopedagogie en het graduaat Orthopedagogische begeleiding op een andere manier te leren nadenken, bv. over kwetsbaarheid.
  - Onderzoekers van Sustainable Resources coördineren binnen de PBA Chemie het onderdeel 'Circulaire economie' binnen het opleidingsonderdeel duurzame chemie.
  - Onderzoekers van Inclusive Society werken mee het opleidingsonderdeel 'Ethiek en Diversiteit' binnen de nieuwe opleiding PBA Human Resources Management.
  - Onderzoekers van Digital Solutions integreerden de expertise die ze opbouwen rond behavior driven development in het curriculum van de PBA Toegepaste Informatica.
  - Onderzoekers van Smart Organisations begeleiden studenten van de PBA Bedrijfsmanagement die als consultants aan de slag gaan voor opdrachtgevers werkzaam in de circulaire & sociale economie.
  - Onderzoekers van Health Innovation versterken vanuit hun expertise rond klinisch redeneren ook de eigen studenten van de opleiding PBA Verpleegkunde op dit vlak.
  - Onderzoekers van Education & Development ontwikkelen in het kader van het PWO-project Blecota twee modules rond het aanleren van een complexe taak. Voor twee cases wordt een leeromgeving uitgewerkt: zwemles leren geven (binnen de EBA Secundair Onderwijs) en het aanleren van een hulpverleningsgesprek met verschillen tussen de hulpvragen en -verlener (binnen de PBA Verpleegkunde en de PBA Orthopedagogie).
  - Onderzoekers van Art of Teaching ontwierpen samen met de EBA Secundair Onderwijs een nieuw opleidingsonderdeel GO3 op basis van een onderzoeksgeïnformeerd didactisch kader “STEM inkleurmodel” dat samen werd uitgewerkt en uitgetest met 100 secundaire scholen.
Experts ingezet ter professionalisering van onze medewerkers en organisatie, bijvoorbeeld:
- Alle medewerkers en studenten van UCLL kunnen met korting deelnemen aan een ruim aanbod navormingen vanuit R&E.
- Experts worden ingezet in het intern professionaliseringsaanbod, bv. rond het gebruik van generatieve AI, rond verbindende communicatie, rond omgaan met complexe uitdagingen, rond 'De Living' als methodiek om verbinding te creëren, ....
- Samenwerking tussen Inclusive Society en dienst HR rond het uitwerken van een inclusief personeelsbeleid en met dienst Kwaliteit rond het opzetten van een participatief proces voor de opmaak van ons nieuw strategisch plan.
- Samenwerking tussen Health Innovation en dienst O&S rond het in kaart brengen van het mentaal welzijn van onze studenten en afstemmen van ons aanbod hierop.
- Samenwerking tussen Smart Organisations en dienst Communicatie rond onderzoek naar studiekeuzeproces bij leerlingen Secundair Onderwijs.
- Samenwerking met Sustainable Resources voor de monitoring en remediëring van de luchtkwaliteit in de gebouwen van UCLL.

Ook voor ons onderzoek en onze dienstverlening is het een meerwaarde om ingebed te zijn in onze hogeschool. Al onze opleidingen hebben nauwe contacten met het werkveld om op die manier hun studenten veel praktijkgerichte leerkansen te bieden. Lectoren die lesgeven in onze opleidingen zijn op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen in hun werkveld en staan zelf vaak nog met één been in de praktijk. Dit maakt dat actuele thema’s en vragen binnen het werkveld opgepikt worden en aanleiding kunnen geven tot concrete onderzoeks- en dienstverleningsprojecten. Door de vele studenten die in de praktijk stage of werkplekleren doen, is het ook eenvoudiger om het werkveld effectief te betrekken in lopende onderzoeksprojecten. De samenwerking met studenten in concrete projecten biedt onze onderzoekers ook vaak een nieuwe, creatieve blik en aanpak die tot mooie resultaten leidt. Tot slot biedt de inbedding binnen de hogeschool onze onderzoekers mooie valorisatiekansen door rechtstreeks de nieuwe professionals van morgen te bereiken, die op hun beurt deze up-to-date kennis en vaardigheden kunnen binnen brengen in het werkveld.

De vervlechting onderwijs-onderzoek-dienstverlening (VODO) werd in academiejaar 2015-2016 als eerste thema geselecteerd voor de thematische kwaliteitsbewaking. Elke opleiding maakte aan de hand van een kader een analyse van de stand van zaken van de implementatie van VODO in de opleiding. Deze analyses werden voorgelegd aan externe experten. Deze experten formuleerden per opleiding feedback, detecteerden good practices en formuleerden aandachtspunten. Voor elk van de opleidingen werd een feedbackrapport opgesteld waarin globale conclusies, good practices en specifieke feedback per opleiding zijn opgenomen. In het academiejaar 2016-2017 werd tijd genomen voor opvolging van het thema VODO. Elke opleiding ging aan de slag met de feedback van de experten.

Opleidingen krijgen nog steeds feedback over VODO via de bevraging van studenten en lectoren. (De laatste afname vond plaats in academiejaar 2021-2022).

Met betrekking tot het beoogde doel om studenten op te leiden tot probleemoplossend/onderzoekend vermogen, stellen we vast dat:
- 66% van de studenten aangeeft dat ze tijdens de opleiding leren om problemen uit de beroepscontext op te lossen op basis van een kritische analyse.
- 69% van de studenten aangeeft dat ze tijdens de opleiding leren om informatie gericht te zoeken en te gebruiken.
Met betrekking tot de vormgeving van het curriculum en de onderwijsleeromgeving volgens het ontwerpprincipe onderzoekend/dienstverlenend leren, stellen we vast dat:
- 47% van de studenten aangeeft dat de opleiding hen betrekt bij onderzoek en/of dienstverlening.
- 59% van de studenten aangeeft dat de opleiding voldoende aandacht besteedt aan inzichten vanuit recent wetenschappelijk onderzoek.
- 26% van de studenten aangeeft dat ze kansen krijgt om samen te leren van en met medewerkers die onderzoeks- of dienstverleningsprojecten uitvoeren.

Via de instellingsbevraging (academiejaar 2021-2022) kregen we specifiek feedback over de samenwerking tussen R&E en onderwijs. 46% van de medewerkers gaf aan dat er in beperkte mate samenwerking is tussen opleidingen en expertisecentra. Het te weinig op de hoogte zijn van de verschillende expertises en projecten bleek hierin een belangrijke factor te zijn. Ondanks de acties om samenwerking tussen R&E en onderwijs te bevorderen en de vele mooie voorbeelden van hoe opleidingen en expertisecentra samenwerken om beter onderwijs én beter onderzoek en dienstverlening te doen voor het werkveld, stellen we vast dat een systematische aanpak voor een samenwerkend model waarin samen gedacht, gebouwd en gecreëerd wordt momenteel nog ontbreekt.

Uit de registraties van R&E blijkt wel dat de ambitie om een koppositie te realiseren in het Vlaamse hogescholenlandschap op gebied van aantal onderzoeks- en dienstverleningsprojecten gerealiseerd wordt. Dit biedt (zoals hierboven geschetst) veel kansen om VODO te versterken.

Op niveau van UCLL worden via het opvolgdocument strategische prioriteiten de vorderingen met betrekking tot de doelstellingen die verband houden met VODO in kaart gebracht.

Via de afstemmings- en managementgesprekken van het domein Onderwijs & Studenten en het domein Research & Expertise worden de beleidsdoelstellingen rond VODO op UCLL-niveau opgevolgd. Voor elk van deze domeinen werden afspraken geformuleerd met betrekking tot VODO. Op deze manier garanderen we dat beide domeinen verder aan de slag gaan met vervlechting onderzoek-dienstverlening-onderwijs en worden hun vorderingen op UCLL-niveau opgevolgd.

Dat opleidingen en expertisecentra te weinig systematisch werk maken van vervlechting werd bovendien benoemd in de globale synthese waarbij beslist werd om de visie op VODO te expliciteren om op basis daarvan de randvoorwaarden te herbekijken. Via de afspraken na de managementgesprekken en via opvolging van de acties naar aanleiding van de globale synthese wordt er momenteel sterk ingezet op verbeteracties met betrekking tot VODO (zie hieronder).

Voor opleidingen die doelstellingen in verband met VODO opgenomen hebben in hun beleidsplan, worden deze jaarlijks opgevolgd via de interne stand van zaken. Bovendien komen deze aan bod tijdens de afstemmings- en managementgesprekken. We stellen vast dat rond dit thema zelden afspraken geformuleerd worden. Slechts voor drie opleidingen werden er afspraken geformuleerd na het managementgesprek (2022):

Het opzetten van een meer structurele samenwerking met R&E wordt deze beleidsperiode nog opgestart (PBA Bedrijfsmanagement).
De mogelijkheden van generatieve artificiële intelligentie die een uitdaging en meerwaarde betekenen voor de opleiding, waarbij de kritische houding van studenten wordt versterkt, worden opgevolgd en stelselmatig geïntegreerd in het curriculum. De expertise van R&E kan hierbij zinvol gebruikt worden. Het topic kan een hefboom zijn om de samenwerking te intensifiëren (PBA Organisatie en Management).
De opleidingen nemen het initiatief om de verbinding tussen de opleidingen en R&E te versterken (Banaba's Lerarenopleiding).

Door R&E als een aparte entiteit te positioneren hebben we de ambitie van koploper te zijn in het Vlaamse hogescholenlandschap op gebied van aantal onderzoeks- en dienstverleningsprojecten gerealiseerd. Binnen onze opleidingen hebben we al heel wat acties waaruit de wisselwerking tussen onderwijs, onderzoek en dienstverlening blijkt. Uit de opleidingsbevraging blijkt ook dat we onze ambitie om onze studenten op te leiden tot onderzoekend/probleemoplossend vermogen hebben gerealiseerd.

In het OSB-team loopt momenteel een denkoefening om de visie over VODO te actualiseren en op basis hiervan de te bereiken doelen met betrekking tot VODO opnieuw scherp te stellen. Hierbij wil UCLL niet alsmaar meer onderzoek waarin studenten en lectoren betrokken zijn, maar richt VODO zich in eerste instantie op een verhoogde kwaliteit van het professioneel handelen van onze afgestudeerden; zij moeten in staat zijn om volgens de evidentie vanuit hun domein te handelen en mee te werken aan de evidentie van het beroepshandelen in te toekomst. Het is vanuit deze visie dat de POC’s, expertisecentra en beleidsteams R&E en O&S zullen samenwerken. De opleidingsverantwoordelijken met teamrol VODO zullen een belangrijke rol spelen in beleidsvoorbereidend werk en de professionalisering van hun team.

Binnen het beleidsteam R&E liep de afgelopen maanden een denkoefening rond de reorganisatie van deze entiteit. In het nieuwe organisatiemodel wordt zowel op niveau van de dienst R&E als op niveau van elk expertisecentrum een onderscheid gemaakt tussen de Nucleus (d.i. een vaste kern van activiteiten/thema's waarop ingezet wordt), de Nexus (d.i. activiteiten/thema's waarop in kader van beleidskeuzes voor een bepaalde periode ingezet wordt) en de Novus (d.i. ruimte voor experimenten, nieuwe ideeën). Financieel zullen eerst de activiteiten/thema's in de Nucleus en Nexus gegarandeerd worden, de buitenste schil van de Novus groeit of krimpt samen met de evolutie van de financiële middelen. Dit nieuw model werd door het Directieteam bekrachtigd op 8 januari 2024.

Dit nieuw organisatiemodel komt tegemoet aan heel wat van de uitdagingen rond VODO. De thema's die tot de Nucleus van elk expertisecentrum zullen behoren worden bepaald in onderlinge afstemming tussen R&E, de opleidingen (via de programma's) en de beleidsteams O&S en Ondersteuning, met input vanuit het werkveld. In de periode oktober 2023 - januari 2024 liep een consultatieronde die leidde tot een longlist van thema's. In maart 2024 worden gezamenlijk de thema's geconsolideerd.

Bovendien voorziet R&E binnen de Nucleus een vaste witruimte voor:

Onderwijsonderzoeksprojecten. Op deze manier kan vanuit O&S de vraag komen om deze middelen in te zetten voor projecten ter versterking van ons onderwijs- en studentenbeleid.
Strategische projecten. Op deze manier kan vanuit de hogeschool de vraag komen om deze middelen in te zetten voor projecten ter versterking van de uitrol van de huidige en nieuwe strategische prioriteiten.

Hogeschool UCLL is erg actief in de ontwikkeling van beleid, en in het opzetten van experimenten m.b.t. Levenslang Leren (LLL). De hogeschool volgt in haar definitie grotendeels de definitie die de Associatie KU Leuven hiervoor hanteert. Deze definitie beschrijft LLL als een ruime waaier qua aanbod en vorm. De zogenaamde ‘navormingen’ die traditioneel aangeboden worden vanuit de expertisecentra binnen R&E, zijn hiervan slechts één onderdeel. Zij worden aangevuld met grotere leereenheden zoals postgraduaten, microcredentials, werktrajecten, …. Deze bundeling van LLL activiteiten is de laatste jaren sterk in volume en aantrekkingskracht toegenomen, mede dankzij de inspanningen binnen het Voorsprongfonds. Dat Voorsprongfonds bood UCLL ook de kans om het beleid rond LLL aan te scherpen. Die ontwikkeling, alsook een check van de strategische prioriteiten i.v.m. LLL brachten het Directieteam er toe om een structurele stap te zetten in de uitbouw van LLL. Het Directieteam koos voor een structuur waarbij alle LLL activiteiten op korte termijn gebundeld zullen worden binnen R&E. We willen hiermee helderheid creëren rond het businessmodel van deze activiteiten, externe strategische partners beter kunnen bedienen, en vooral ook de inhoudelijke afstemming verhogen tussen spelers die eenzelfde thema opnemen. De eerste stap in deze structuurwijziging is de aanstelling van een coördinator Levenslang Leren die begin 2024 van start gaat.

Er wordt stevig werk gemaakt om de samenwerking tussen R&E en onderwijs te versterken en met alle actoren VODO te realiseren. Hiermee zetten we in UCLL alles in de steigers om in het nieuwe strategisch plan verder in te zetten op VODO om elk team zich te laten inspireren door onderzoek om de eigen praktijk vorm te geven.

Hieronder geven drie opleidingen meer inzicht in hoe ze vorm geven aan de relatie onderwijs-onderzoek-dienstverlening. We kozen voor een focus op de beleidsaccenten die de opleidingen tijdens deze beleidsperiode leggen (met informatie over hun plan, do, check en act). De documenten omvatten dus geen volledige omschrijving van dit thema binnen deze opleidingen.

Aanvullende informatie instellingsreview

Op deze pagina vind je het overzicht van de aanvullende informatie over de werking van de eigen regie, de invulling van de relatie onderwijs-onderzoek-dienstverlening, inclusie en diversiteit en antwoorden op enkele bijkomende vragen van de commissie.

Campus Diepenbeek

Campus Diest

Campus Gasthuisberg

Campus Genk

Campus Hasselt

Campus Hertogstraat

Campus Proximus

Campus Sociale School