Wereldkankerdag - oncologisch verpleegkundige? Wat een waardevolle job!
Als oncologieverpleegkundige ben je het eerste aanspreekpunt van een patiënt, nadat deze van de arts te horen heeft gekregen kanker te hebben. Geen eenvoudige job dus, maar wel een hele waardevolle. We stelden onze docent Melissa Reymen enkele vragen over het onderwerp naar aanleiding van Wereldkankerdag op 4 februari:
Welke rol neem jij op in de zorg voor patiënten met een oncologische diagnose?
Tot eind vorig jaar was ik werkzaam als verpleegkundig specialist borstkanker in UZ Leuven. Hier stond ik onder andere in voor de begeleiding van patiënten met borstkanker. Ik deed opvolgconsultaties van patiënten samen met artsen en ik zorgde verder voor vertaling van wetenschappelijke bevindingen uit onderzoeksliteratuur naar praktisch gebruik in het werkveld. Eind 2020 ben ik gestart als leerzorgspecialist oncologie in het Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk. Door te werken als leerzorgspecialist combineer ik een job in het onderwijs met werken in het ziekenhuis. Op die manier creëer ik mee een beter leerklimaat voor studenten en verpleegkundigen. Bovendien nemen we initiatieven om oncologische patiëntenzorg nog kwaliteitsvoller te maken. Het laat meteen zien dat je je rol en job als verpleegkundige heel divers kan invullen! En in mijn geval nog steeds met rechtstreeks patiëntencontact.
Welke aspecten van het proces begeleid je juist?
Het eerste contact met een patiënt vindt plaats na consultatie met de arts en bij de start van de behandeling. Een gesprek begint altijd met de patiënt emotioneel te laten ventileren. Je moet als begeleider eerst weten waar je patiënt mee bezig is en waarover hij zich zorgen maakt. In een latere fase kan je overgaan tot het belangrijke aspect van educatie en begeleiding. Dat kan gaan over de behandeling zelf, over mogelijke nevenwerkingen, over psychosociale aspecten en zoveel meer. Niet enkel de patiënt, ook de partners en het gezin of de familie zetten we mee centraal. Zij hebben het vaak moeilijk en meer dan eens behoefte aan een luisterend oor.
In het verdere verloop van de behandeling plannen we op regelmatige basis gesprekken in met de patiënt zelf, bijvoorbeeld wanneer iemand komt voor een behandeling met chemotherapie. Of een contact vindt plaats op vraag van de patiënt zelf. Ze kunnen contact opnemen wanneer ze er nood aan hebben. Zo’n contact kan persoonlijk zijn of verloopt via mail of telefoon.
Hoe is je band met de patiënten? Blijf je bijvoorbeeld dezelfde patiënten opvolgen?
Het is afhankelijk van de werking van een organisatie of een patiënt toegewezen kan worden aan één vaste begeleider. Naar mijn gevoel is die één-op-één toewijzing zeker een meerwaarde om een goede band op te bouwen. Je merkt dat de band steeds sterker wordt wanneer je de patiënt meermaals ziet of hoort. Je leert je patiënt beter kennen waardoor je beter kan aanvoelen waar hij nood aan heeft. Dat kan immers sterk verschillen voor iedere patiënt. Het wordt op die manier voor patiënten laagdrempeliger om contact op te nemen als dit nodig is. Dit is ook wat patiënten zelf aangeven. Zij beschrijven de vaste begeleider als een rode draad doorheen de verschillende stappen van de behandeling of opvolging. Tijdens elke stap komen ze in aanraking met nieuwe hulpverleners, waardoor ze het aangenaam vinden om een begeleider te hebben die gedurende het hele proces beschikbaar is en die ervoor zorgt dat ze niet tekens hun verhaal opnieuw moeten doen.
Met wie werk je nauw samen?
Je werkt in een multidisciplinair team, samen met collega-verpleegkundigen, artsen en paramedici. Als de patiënt nood heeft aan een gesprek, of als er sprake is van een doorgedreven zorgvraag (bijvoorbeeld pijnproblematiek) word je gecontacteerd vanuit het team. Verpleegkundigen staan in de eerste plaats dicht bij de patiënt en zien de patiënten bijvoorbeeld gedurende een langere tijd op de afdeling. Elke schakel in zo’n team is belangrijk. De bedoeling is om er samen voor te zorgen dat de patiënten een zo goed mogelijke totaalzorg krijgen. Je kan of moet als verpleegkundige zeker niet alle problemen zelf oplossen. Er is een intense samenwerking met psychologen, seksuologen, diëtisten,… Je vormt als verpleegkundige wel vaak de belangrijkste schakel zodat patiënten correct en gericht doorverwezen worden.
Is er speciale en/of extra opleiding -buiten het werk- nodig voor dit type verpleegkunde?
Om een verpleegkundige expert rol in oncologie op te nemen is het de bedoeling dat je expertise hebt in de pathologie en de hierbij horende behandeling(en). Dit kan je opbouwen door langere tijd als verpleegkundige te werken op een oncologische dienst en door bijkomende opleidingen te volgen. Tot voor kort was het op UCLL mogelijk om een BaNaBa (bachelor-na-bachelor) oncologie te volgen. Binnen UCLL zijn we nu bezig met het creëren van nieuwe vervolgopleidingen die zullen starten in 2021-2022. Hierin zal het mogelijk zijn om flexibele trajecten te volgen, met verschillende (hybride) werkvormen en diverse keuzemogelijkheden. Zo’n vervolgopleiding is zeker ook interessant als je als verpleegkundige aan de slag wil gaan met patiënten met kanker. Wist je trouwens dat de hogescholen hiervoor nauw samenwerken met de beroepsvereniging van oncologieverpleegkundigen (VVRO)? Om studenten het boeiende terrein van oncologie beter te leren kennen, krijgt het binnen het vernieuwde 4-jarig curriculum ook meer aandacht. Elke student verwerft de vereiste basiskennis en vaardigheden voor kwalitatieve oncologische zorg. Daarnaast kan je op beide campussen, zowel op campus Liza te Genk als op campus Gasthuisberg te Leuven, in de laatste opleidingsfase kiezen voor het opleidingsonderdeel ‘Oncologische zorg: grensverleggend’. Meer specialistische informatie in functie van jouw interesse! Ambieer je een job als verpleegkundig specialist dan is het bovendien een voorwaarde om een masteropleiding in verpleegkunde te hebben gevolgd.
Wat maakt het voor jou zo’n mooi beroep?
Ik heb mijn hart verloren aan oncologie, iets wat ik zelf tijdens mijn studies niet had verwacht. Ik vind dat je als oncologisch verpleegkundige een zeer waardevolle job hebt. Dit niet enkel omdat je mee instaat voor de medische behandeling van deze patiënten, je kan écht iets betekenen voor deze patiënten. Het gaat veel verder dan enkel fysieke zorg, techniek en innovaties. Door patiënten een luisterend oor te bieden en hen informatie op maat te geven zorg je ervoor dat ze een zo goed mogelijke totaalzorg krijgen. Bovendien zullen patiënten op die manier sterker in hun schoenen staan om zelfmanagement op te nemen. Je kan ervoor zorgen dat de patiënten de juiste handvaten hebben om bijvoorbeeld zelf thuis om te gaan met nevenwerkingen die ze ervaren van bepaalde therapieën. Verder vorm je een belangrijke schakel in het welzijn van deze groep patiënten omdat je als verpleegkundige ervoor kan zorgen dat de patiënten gericht doorverwezen worden naar de juiste personen, afhankelijk van de noden die ze hebben.
Ook interesse om verpleegkunde te studeren en je later misschien te verdiepen in oncologie?
