Een inclusief leven en werken: Anneleen Vaes
Anneleen Vaes is momenteel te zien in de Eén reeks Down The Road. Ze is binnen UCLL al een bekend gezicht waar ze reeds 3 jaar allerhande taken op zich neemt bij UCLL Research & Expertise in Diepenbeek. Een interview met Marleen Maris, Anneleen ’s moeder.
Anneleen is geboren met het syndroom van Down. Marleen, haar moeder, geeft aan dat Anneleen van jongs af aan iemand is die weet wat ze wil en ook niet wil en dit ook duidelijk aangeeft. Iemand die haar eigen leven zelf wil bepalen met wat ze graag wil doen, welke toekomstplannen ze heeft en dat ook zelf mee wil aansturen. “Vanaf kleuter zijnde werden al gesprekken gevoerd over het wie ben ik, wat wil ik en welke richting wil ik uit. Ze heeft laten zien dat als ze gemotiveerd tot iets is, als ze iets echt wil, ze er ook helemaal voor gaat en dat het dan meestal ook lukt. Dat begint met kleine keuzes en beslissingen. Ze moet zelf haar eigen keuzes maken. En ze heeft gelijk, ze moet zelf bepalen welke richting ze uitgaat en anderen geen keuzes in haar plaats laten maken. Dit bepaalt haar leven tot nu, de volwassen dame die ze is.”
Ze mag zelf bepalen welke richting ze uitgaat en anderen geen keuzes in haar plaats laten maken.
“Vanaf haar geboorte werd aangegeven dat er goede scholen en voorzieningen zijn. Maar Anneleen wilde niet die weg in gaan. Haar moeder geeft aan dat dit niets te maken heeft met de beperking van haar dochter maar met wie ze is, haar vastberadenheid die haar al heel ver gebracht heeft. Zij is op 2,5 jaar gestart in het buitengewoon onderwijs omdat dit de meest logische stap was voor haar. Maar op 8-jarige leeftijd gaf ze zelf aan niet meer naar het buitengewoon onderwijs te willen gaan.” Er was in die periode wel een proefproject rond inclusief onderwijs maar haar ouders zijn toch bij verschillende reguliere scholen gaan aankloppen. Ze is in een ‘gewone’ school mogen starten in een eerstegraadsklas en dat is haar goed bevallen. Marleen: “Ondanks veel hindernissen en barrières kon ze de lagere school met succes afronden. Daarna werd er opnieuw op zoek gegaan naar een geschikte school voor haar loopbaan in het secundair onderwijs. Deze werd gevonden en er werd haar een warme plek toebedeeld. Ze kreeg er kansen en volgde er gedurende zes jaar de richting ‘verzorging’. Daarna volgde ze nog drie jaar de richting Logistiek Assistent waar ze haar stage in een ziekenhuis mocht doen en waar ze ook haar 7de jaar heeft voltooid. Hierna wilde ze nog verder studeren maar tegelijkertijd proeven van de arbeidsmarkt. Ze kwam terecht in het Centrum voor Leren en Werken. Ze volgde de richting Voeding-Horeca en deed de module Keukenmedewerker. Ze kon hier zelf haar richting kiezen en ook veel stageplaatsen kiezen waar ze ervaring op heeft gedaan. In de verschillende studierichtingen heeft ze ervaring kunnen op doen op verschillende stageplekken die dan mogelijks ook haar toekomstige werkplekken kunnen zijn.”
Zelf de keuze mee bepalen vertrekkende vanuit haar vraag. Dan bekeken we altijd samen met haar netwerk welke richting we uit konden gaan. Een zoektocht die altijd de moeite waard is geweest.
Marleen: “Voor Anneleen was het heel moeilijk dat ze niet werd uitgenodigd voor verjaardagsfeestjes terwijl het voor haar jongere zus geen probleem was om uitgenodigd te worden op feestjes of thuis zelf verjaardagsfeestjes met de klas te houden. In die zin was een duidelijk verschil merkbaar tussen het buitengewoon onderwijs, waar Anneleen toen nog school liep, en het gewoon onderwijs, waar haar zus naar school ging. Daar voelde haar ouders dat sociaal contact zeer belangrijk was voor Anneleen. We probeerden haar zo gewoon mogelijk te benaderen, het gewone leven te geven zoals zij het zag en haar zo normaal mogelijk overal bij te betrekken en op te voeden, zegt mama Marleen. In het gewone onderwijs werd zij meteen opgenomen door de klas. Doorheen de jaren werd de groep groter. Anneleen zocht steeds meer naar die sociale interactie. Er was sprake van wederkerige verbinding, waarbij ze veel leerde van haar klasgenoten maar ook omgekeerd, haar klasgenoten van haar, over hoe om te gaan met iemand met een verstandelijke beperking. Dit is volgens Marleen ook belangrijk in onze maatschappij om zo te komen tot een meer verdraagzame maatschappij, een maatschappij die hiervoor openstaat.
Het is een kwestie van samen spelen, samen leren en later samen werken. De verbinding met de collega’s is van enorm belang voor Anneleen.
Er zijn verschillende jobs waar je afgezonderd zonder prikkels je werk kan doen maar dit werkt niet voor Anneleen. Ze heeft een connectie nodig met haar collega’s op de werkvloer en een job met voldoende uitdaging.”
Marleen legt uit dat de zoektocht naar kwalitatief inclusief onderwijs erg moeilijk was. “Je krijgt vaak onduidelijke informatie vanuit verschillende organisaties. Gaandeweg kwamen we in contact met de VZW Ouders voor Inclusie die dezelfde zoektocht bewandeld hebben, waarbij je merkt dat je niet alleen bent. Je voelt je vaak onbegrepen door organisaties of voorzieningen. Maar door contact te hebben met mensen die de inclusieve weg al afgelegd hebben of dezelfde zoektocht voeren, voel je je wel gesterkt en niet apart. Anneleen is altijd de referentie geweest. Elke beslissing vertrok vanuit haar keuzes.
Als ik zelf terugblik op de weg die we bewandeld hebben en dan kan ik zeggen dat we bij elke barrière gezocht hebben naar de juiste oplossingen. Het is Anneleen die me dat ook geleerd heeft. Ze heeft me ook geleerd dat als je voor iets gemotiveerd bent, als je echt iets wil, dan moet je er helemaal voor gaan en dan gaat het ook lukken. Anneleen kan veel meer dan we ooit dachten of dan ooit allemaal voorspeld werd door professionals die op ons pad kwamen. Er zijn nog heel veel vooroordelen in onze maatschappij en erg veel misverstanden. Zo zal een inclusief schooltraject vermoedelijk niet slagen, zo zou betaald werk niet mogelijk zijn voor mensen met een verstandelijke beperking, zo zullen mensen hun tegemoetkomingen verliezen door betaald te werken. Mijn tip is om deze informatie grondig te onderzoeken en mensen te zoeken die je kunnen ondersteunen in die zoektocht (vb. ouders voor inclusie). Het vraagt wat energie maar het is de moeite waard om het uit te zoeken omdat er meer kan dan we denken, omdat er meer kan dan vele ondersteunende organisaties denken te weten. Inclusief leven is een recht voor iedereen met een beperking. Dus ook betaald werken voor mensen met een (verstandelijke) beperking is een recht. In 2009 heeft België het VN verdrag geratificeerd waarin staat dat iedereen recht heeft op volledige inclusie in onze samenleving, dus ook betaalde arbeid. Sinds 2022 werd dit recht toegevoegd aan onze Belgische Grondwet.”
Volg de dromen van je zoon of dochter, geloof erin en geef het een kans.
Marleen: “Er zijn heel wat werkgevers die ervoor openstaan om een persoon met een beperking te werk te stellen en het een kans willen geven. Je moet de juiste werkgever bij de juiste werknemer proberen te matchen en bekijken welke maatregelen er allemaal bestaan vanuit de overheid zoals individueel maatwerk. De sleutel tot een succesverhaal is om in gesprek te durven gaan en samen te zoeken (of dit nu gaat over de schoolcarrière of eerst jobervaring).”
Pieter Willems, directeur van Research & Expertise van Hogeschool UCLL werd toevallig benaderd door GTB wanneer hij op zoek was naar een profiel om zijn collega’s van het Conference-gebouw in Diepenbeek te versterken. Men deed een voorstel voor het gewenste takenpakket. Cv’s werden doorgestuurd, er werd een selectie gemaakt en er gingen gesprekken door met presentaties en bijhorende vragen. Net hetzelfde zoals bij onze andere vacatures. “Anneleen is sinds 3 jaar onze collega. Ze is elke maandag aanwezig hier in het gebouw en is een vaste kracht waar we altijd op kunnen rekenen. Ze voorziet de lunch op maandagmiddag. Naast het koken van het gerecht, is ze ook verantwoordelijk voor het ganse proces van registratie hiervoor en de betaling achteraf. Daarnaast doet ze ook het onderhoud van onze planten, de verzorging van de vissen en springt ze op elke dienst binnen voor de post en andere taakjes. Logischerwijs hoort daar uiteraard ook een fijne babbel bij. Daarnaast is Anneleen ook lid van het feestcomité van de UCLL onderzoeksgroep Inclusive Society. Buiten deze praktische zaken is Anneleen ook administratief sterk, zo maakt ze ontwerpen voor posters in Canva en beheert ze haar eigen UCLL-mailbox.”
Marleen, mama van Anneleen, geeft aan dat een inclusief leven mensen veel kansen geeft en daar hebben we nog veel rond te leren. Durf in contact te komen met hen. Als voorbeeld geef ik altijd een dame aan die aan het buffet stond in ons hotel en mij vroeg of ik een spiegelei wou. Ze keek naar Anneleen en durfde niets te vragen aan haar om het vervolgens aan mijn man te vragen. Dan denk ik dat we nog veel werk hebben binnen onze maatschappij. Ik neem dit niemand kwalijk maar dit komt omdat we veel te weinig in contact komen met mensen met een beperking en dat we hier allemaal nog ervaring in kunnen opdoen.
Inclusive Society
Inclusive society is één van de acht expertisecentra op UCLL. UCLL Research & Expertise, de onderzoekscommunity van Hogeschool UCLL, geeft ideeën vleugels, verbaast met innovatie en ondersteunt zo de maatschappij op een duurzame manier. De verschillende expertisecentra zijn lokaal, nationaal én internationaal actief in praktijkgericht onderzoek en dienstverlening: in welzijns- en gezondheidssectoren, de onderwijswereld, het bedrijfsleven en in het domein van duurzaamheid en technologie. Veel van onze onderzoekers geven bovendien les aan de hogeschool, zodat ook de studenten profiteren van het rijke onderzoeksklimaat.
EEN HART VOOR INCLUSIE
Vanuit het mensenrechtenkader en strevend naar sociale rechtvaardigheid voeren we onderzoek naar inclusie en diversiteit. We willen bijdragen aan een gelijkwaardige sociale en maatschappelijke participatie van iedereen. We ijveren voor een inclusieve samenleving, waarin groepen en personen een gelijkwaardige stem hebben, respect en wederkerigheid vooropstaan in interactie, en waarin iedereen zich verbonden voelt.
We herkennen en erkennen sociale tendensen en dynamieken waaraan onze samenleving steeds onderhevig is en gaan op zoek naar nieuwe evenwichten en gemeenschappelijkheden, voorbij polarisering en sociale uitsluiting.
