4.2.3. Nagaan of de doelen bereikt zijn (CHECK)
De opleiding besteedt veel tijd en aandacht aan een doordacht kwaliteitssysteem waarin alle actoren betrokken worden. Het panel trof een uitgebreid palet van evaluatie-instrumenten en verslagen.
Beoordelingsrapport Accreditatie Verpleegkunde, 2022
Het kwaliteitszorgsysteem omvat verschillende soorten methodieken en processen die opleidingen toelaten een ‘check’ te doen als bron voor reflectie en voor het formuleren van verbeteracties. Deze ‘checks’ geven we waarderend vorm, zodat steeds vanuit het verhaal van een opleiding gekeken wordt naar wat reeds goed loopt en wat beter kan.
Lees hieronder meer over onderstaande bronnen van reflectie:
Het groeimodel
Een groeimodel voor de MM DNA/kwaliteitskenmerken
Om opleidingen te ondersteunen bij het ontwikkelen van deze kwaliteitskenmerken, ontwikkelde UCLL een groeimodel.
In dit groeimodel zijn per kwaliteitskenmerk fasen beschreven die in een ontwikkelproces worden geplaatst van een eerder ad-hoc aanpak naar meer systematisch werken. UCLL zet dus in op de procesmatige aanpak vanuit de overtuiging dat een kwaliteitsvol proces zorgt voor goed onderwijs richting het MM DNA profiel. Kwaliteit is immers geen ééndagsvlieg maar vraagt om continue zorg voor kwaliteit.
Voor elk MM DNA/kwaliteitskenmerk hebben we een aantal rubrieken geformuleerd waarvoor opleidingen zich moeten inschalen in een van de vier fasen:
- Beleid waarbij we een continuüm beschrijven van het hebben van een ad hoc aanpak naar het hanteren van een lange termijnstrategie.
- Uitvoering met een continuüm gaande van het uitvoeren van individuele losstaande acties naar activiteiten die bewust in samenhang worden uitgevoerd door alle relevante belanghebbenden.
- Studentenparticipatie met een continuüm van informeren en consulteren van studenten op hoc basis naar samenwerken als gelijkwaardige partners.
- Evaluatie gaande van incidentele acties op basis van klachten naar een pro-actieve evaluatie en bijsturing van de eigen werking.
- Professionalisering met een continuüm van individuele professionaliseringsinitiatieven naar een pro-actief plan van aanpak m.b.t. expertisedeling en -opbouw.
Zoals we reeds eerder aangaven, krijgen opleidingen extra opvolging en ondersteuning indien ze nog een ad-hoc aanpak hanteren. Zodra opleidingen reeds een procesgeoriënteerde aanpak realiseren, willen we ze ruimte en vertrouwen geven in het verder groeien richting een systeemgeoriënteerde werking. Opleidingen die systeemgeoriënteerd werken geven blijk van een systematische kwaliteitsvolle werking. Ze geven dan immers vanuit een geëxpliciteerde visie vorm aan de realisatie van elk van de MM DNA/kwaliteitskenmerken, betrekken hierbij op een systematische en pro-actieve wijze studenten, bewaken dat ze hiervoor de nodige expertise bij medewerkers in huis hebben of hebben een systematische aanpak om deze te versterken. De opleiding heeft tevens een systematiek om feedback over de behaalde resultaten te verzamelen en hiermee aan de slag te gaan.
Hieronder illustreren we wat we verstaan onder een systeemgeoriënteerde werking voor het MM DNA/kwaliteitskenmerk 'evalueren'.
Het groeimodel deed ons vanuit een helicopterperspectief kijken naar diverse aspecten van onze opleiding, niet alleen naar de inhouden, maar ook naar de processen, en de betrokkenheid van de verschillende belanghebbenden.
Bevraging na afstemmingsgesprekken, 2022
Groeimodel als zelf-evaluatie instrument
We zetten dit groeimodel vooral in als een zelf-evaluatie en reflectie-instrument. Het ondersteunt opleidingen om zicht te krijgen op de ontwikkelingsfase waarin ze zich bevinden voor elk van de MM DNA/kwaliteitskenmerken én op acties die ze kunnen ondernemen om naar een volgende ontwikkelingsfase door te groeien.
Opleidingen schalen zich in voor elk MM DNA/kwaliteitskenmerk, kunnen dit kort argumenteren en verwijzen naar bestaande documenten die de inschaling aantonen. Bovendien geven opleidingen voor elk MM DNA/kwaliteitskenmerk aan wat hun ambitie is en welke acties hiervoor reeds in hun beleidsplan staan en/of extra opgenomen zullen worden. In de volgende beleidsplancyclus zal de inschaling in het groeimodel belangrijke input vormen voor het beleidsplan.
Aftoetsing met externen
Een opleiding herbekijkt minstens jaarlijks de inschaling (tijdens de stand van zaken) en vult het groeimodel ook in ter voorbereiding van het afstemmings- en managementgesprek.
Tijdens een afstemmingsgesprek wordt de inschaling afgetoetst met de programmadirecteur, tijdens het managementgesprek gebeurt deze aftoetsing met een managementcommissie (hierin zetelen naast de eigen programmadirecteur twee onafhankelijke externen, een alumnus van de opleiding en een programmadirecteur van een ander programma van UCLL) (zie 4.2.4. Inzetten op verbeteracties). Dit geeft een extra check op de fase waarin opleidingen zich bevinden, maar geeft vooral ook inspiratie over acties die ondernomen kunnen worden om te groeien naar een volgende fase. Na dit managementgesprek stelt het Directieteam, op advies van de commissie, de kwaliteit van de opleiding vast.
Thematische kwaliteitsbewaking
Thematische kwaliteitsbewaking houdt in dat opleidingen een ‘check’ doen van een specifiek thema (dat opgenomen is in hun beleidsplan), waarbij ook interne en externe experten mee aanzetten tot reflectie, met als doel dit thema kwalitatief te verbeteren. Het proces van thematische kwaliteitsbewaking is een extra stimulans richting de realisatie van onze strategische prioriteiten én de MM DNA/kwaliteitskenmerken. Door hogeschoolbreed rond dezelfde thema’s te werken, creëren we een gemeenschappelijke taal en zetten we in op interne benchmarking en leren van elkaar. Bovendien biedt dit voor al onze opleidingen externe benchmarking rond het thema. Door de externe blik krijgen opleidingen extra input om hun acties in het beleidsplan rond dit thema te optimaliseren. Hoewel we het proces hier beschrijven bij de Check, doorloopt het proces op zich ook de volledige PDCA-cyclus.
De manier waarop de thematische kwaliteitsbewaking wordt uitgevoerd, is geënt op toepassing van de IMWR-cirkel. Opleidingen laten zich inspireren door interne en externe experten, door een gezamenlijke aanpak worden verschillende belanghebbenden gemobiliseerd om stappen vooruit te zetten rond dit thema. In dialoog met het expertenpanel wordt wat al goed loopt gewaardeerd en worden opleidingen aangezet tot reflectie zodat ze hun plan voor verbeteracties rond het thema kunnen optimaliseren. Tijdens het uitvoeren van deze verbeteracties zetten we verder in op het delen van goede praktijken en leren van elkaar.
Keuze van de thema's
Het Directieteam selecteert drie thema's die:
- tot de kern van de missie, visie en strategische prioriteiten van UCLL behoren;
- gelinkt zijn aan de MM DNA/kwaliteitskenmerken;
- centraal staan in de beleidsplannen van opleidingen.
Uit de door het Directieteam geselecteerde thema's, kunnen opleidingen, op basis van hun beleidsplan, de keuze maken voor één thema waarvoor ze willen deelnemen aan de thematische kwaliteitsbewaking.
Inhoudelijke thema's
In het verleden heeft de thematische kwaliteitsbewaking rond de thema's Vervlechting Onderzoek-Onderwijs-Dienstverlening (VODO) en Internationale Competenties (ICOMS) als hefboom gediend om de werking rond deze thema's zowel op het niveau van de opleidingen als van UCLL te verbeteren.
Tijdens de huidige ronde (2022-2024), konden opleidingen kiezen uit:
- evalueren in balans;
- hybride leren;
- inclusief hoger onderwijs.
De volgende ronde loopt van 2024-2026. Ook tijdens deze ronde zullen opleidingen kunnen kiezen uit enkele thema's.
We waren blij om te merken dat er heel constructief en waarderend werd meegedacht over een vernieuwde kijk op evaluatie. Het werkte inspirerend en aanmoedigend
Bevraging na thematische kwaliteitsbewaking, 2022
Analyse en verbeteracties
Op basis van een UCLL-breed beleidskader rond het thema, maken opleidingen zelf een analyse (CHECK) van wat goed loopt en beter kan (hierbij maken ze o.a. gebruik van beschikbare data, resultaten van bevragingen, ...).
Opleidingen maken op basis hiervan een plan van aanpak (PLAN) om stappen vooruit te zetten rond dit thema (meestal is dit in grote lijnen reeds opgenomen in het beleidsplan). Deze analyse en verbeteracties leggen ze voor aan een expertenpanel.
Dialoog met expertenpanel
Alle opleidingen gaan in dialoog met een expertenpanel, bestaande uit:
- externe inhoudelijke expert(en);
- interne inhoudelijke expert(en);
- een student.
Het expertenpanel geeft enerzijds feedback (CHECK) op de analyse van de opleiding, maar inspireert hen ook met goede praktijken. Op basis van het gesprek met het expertenpanel past een opleiding haar plan van aanpak (en eventueel beleidsplan) aan.
Via de kwaliteitsfiches (raadpleegbaar via de opleidingsspecifieke webpagina's) maken we de belangrijkste conclusies naar aanleiding van de dialoog met het expertenpanel publiek beschikbaar.
Aan de slag met verbeteracties
Op basis van de feedback van het expertenpanel, gaan opleidingen verder aan de slag met verbeteracties. Hierbij worden ze verder ondersteund door de interne experten van UCLL.
Bovendien wordt sterk ingezet op het elkaar inspireren door het delen van goede praktijken.
Op basis van het gesprek met het expertenpanel past een opleiding haar plan van aanpak (en eventueel beleidsplan) aan (ACT). De opleiding gaat aan de slag met verbeteracties (DO). Hierbij worden ze verder ondersteund door de interne experten van UCLL.
Tijdens het werken aan deze verbeteracties, zetten we verder in op het elkaar inspireren door het delen van goede praktijken. Voor elk thema wordt een inhoudelijke synthese gemaakt zodat alle opleidingen kunnen leren uit de feedback van de expertenpanels. Bovendien organiseren we inhoudelijke uitwisselmomenten voor opleidingen (bijvoorbeeld tijdens de netwerk- en beleidsdag).
Hoe werkt dit in de praktijk?
Bekijk hoe de thematische kwaliteitsbewaking voor 'hybride leren' in de praktijk loopt.
Info uit interne en externe bronnen
Opleidingen halen heel wat informatie uit de resultaten van kwaliteitsonderzoeken en uit beschikbare data over de opleiding.
Resultaten van kwaliteitsonderzoeken
Een belangrijke vorm van check zijn de resultaten van kwaliteitsonderzoeken (d.i. onderzoeken ondersteund/uitgevoerd door de dienst Kwaliteit).
We onderscheiden momenteel verschillende soorten kwaliteitsonderzoeken:
Naar een nieuwe cyclus van bevragingen
Naar aanleiding van signalen rond overbevraging werd de huidige cyclus van bevragingen kritisch bekeken. Er werd een nieuwe cyclus opgesteld die ervoor zorgt dat opleidingen en diensten op een systematische en haalbare wijze feedback krijgen van verschillende stakeholders (met voldoende responsgraad) en dat opleidingen en diensten op een geïntegreerde wijze aan de slag met de resultaten van verschillende kwaliteitszorgonderzoeken en data. Een overzicht van de nieuwe cyclus kan hier geraadpleegd worden. De nieuwe cyclus gaat volledig van start in september 2024.
Hoe werkt dit in de praktijk?
Bekijk een voorbeeld over hoe een opleiding feedback verzamelt van studenten over de opleiding en hierover terugkoppelt naar haar studenten.
Beschikbare data over de opleiding
Opleidingen halen veel informatie uit de data die beschikbaar is voor hen, hiertoe gestimuleerd en ondersteund door het datateam van UCLL.
Beschikbare data
Het datapunt van UCLL is toegankelijk voor alle medewerkers van UCLL en geeft informatie over studenten en onderwijs:
- studentenaantallen (inclusief Vlaamse benchmark);
- studierendement (inclusief Vlaamse benchmark);
- studieduur;
- studiepunten en vrijstellingen;
- inkomende en uitgaande mobiliteit;
- behaalde diploma’s.
De data is overzichtelijk en gebruiksvriendelijk weergegeven in grafieken en laat opleidingen toe te filteren op relevante achtergrondkenmerken (bv. fase, geslacht, …).
Via KU Loket (Associatie KU Leuven) worden een aantal gegevens overzichtelijk samengevat in rapporten zoals bijvoorbeeld onderwijsindicatoren met data over doorstroom en drop-out, examenstatistieken, …. Het datateam maakt ook data die beschikbaar is via het studentvolgsysteem toegankelijk. Opleidingen krijgen via deze weg nog meer specifieke informatie over hun studentenpopulatie (bv. leer- en studievaardigheden, taaltest, sociale integratie, …) en de link hiervan met studierendement en drop-out. Ze krijgen ook meer inzicht in de begeleiding van hun studenten (bv. aantal gesprekken met studentencoach, soort thema’s die besproken worden, …). Andere interessante externe bronnen zijn o.a. Dataloep, Opleiding in cijfers, ….
Dit document geeft een gedetailleerd overzicht van alle beschikbare data.
Datagedreven beleid
Door de toegankelijkheid en overzichtelijkheid van data te vergroten, faciliteert UCLL een datagedreven beleid.
De data is permanent beschikbaar. Bovendien worden opleidingen aangemoedigd om gebruik te maken van data bijvoorbeeld bij de analyse in kader van thematische kwaliteitsbewaking of bij de analyse of opvolging van hun beleidsplan. De opleidingspartner Kwaliteit, die geprofessionaliseerd wordt in het gebruik van de beschikbare data, heeft een ondersteunende rol hierin.
Het datateam van UCLL ondersteunt opleidingen bij het gebruik van data als ‘check’. Dit datateam is beschikbaar voor vragen met betrekking tot data en ondersteunt opleidingen op maat indien ze specifieke analyses willen doen rond bepaalde data (bv. rond specifieke kansengroepen). Bovendien maakt ze hogeschoolbrede data-analyses (bv. evolutie studierendement voor en na corona), van waaruit de opleidingen op eenvoudige wijze deze data specifiek voor hun opleiding kunnen analyseren.
Ook bij het gebruik van data wordt het delen van ervaringen en het wederzijds inspireren gestimuleerd. Het lerend netwerk studiesucces is hier een mooi voorbeeld van (zie video hieronder). Binnen dit netwerk gaan de partners vanuit O&S en Kwaliteit van opleidingen samen aan de slag met data rond studiesucces. Dit doen ze onder begeleiding van hogeschoolbrede experten studie- en studentenbegeleiding en het datateam.
Hoe werkt dit in de praktijk?
Bekijk hoe het lerend netwerk studiesucces opleidingen ondersteunt om datagedreven aan de slag te gaan met het studierendement.